<><>

Το σχέδιo Ελλαδικής και Ρωσικής Εκκλησίας για το Βατοπαίδι 25/01/2012 - 13:18 | ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ H πρόσφατη δήλωση συμπαράστασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου...

στον προφυλακισμένο ηγούμενο της Μονής Βατοπαιδίου, Εφραίμ, και το αίτημα αποφυλάκισής του σηματοδότησαν την ταύτιση της Ελλαδικής Εκκλησίας με τη Ρωσική υπέρ του έγκλειστου μοναχού, προκαλώντας, όπως φαίνεται, νέο κύκλο αντιπαράθεσης Αθήνας - Φαναρίου. Πίσω από την αιχμηρή δήλωση των Ελλήνων αρχιερέων τόσο προς τις δικαστικές Αρχές όσο και προς το πολιτικό σύστημα που εξώθησε στη χριστουγεννιάτικη προφυλάκιση Εφραίμ κρύβεται η απόφαση της Ελλαδικής Εκκλησίας να προασπίσει το Βατοπαίδι και όλα όσα αυτό συμβολίζει. Κι η απόφαση αυτή τη φέρνει σε σύγκρουση με το Πατριαρχείο, ενώ βάζει «στον πάγο» και τις σχέσεις Βαρθολομαίου - Ιερώνυμου. Η «χλιαρή» αντίδραση του Φαναρίου στην υπόθεση Εφραίμ πλαισίωσε ουσιαστικά την επίθεση κατά του Πατριαρχείου Μόσχας αλλά και του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, «ξεκαθαρίζοντας» ότι το Άγιο Όρος «είναι κανονικόν έδαφος» του Οικουμενικού Πατριαρχείου. «Αποτελείται μεν από Ορθοδόξους Μοναχούς διαφόρων εθνοτήτων, τούτο, όμως, ουδόλως προσδίδει εις αυτό πανορθόδοξον χαρακτήρα, επιτρέποντα την οιασδήποτε μορφής επέμβασιν εις αυτό άλλων Αυτοκέφαλων Εκκλησιών», σημειώνεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στο Βατοπαίδι το μέλλον της Ορθοδοξίας; Η τωρινή στάση της Ελλαδικής Εκκλησίας και η ταύτισή της με τη Μόσχα υπαγορεύεται από το παρελθόν, την παρακαταθήκη του μακαριστού Χριστόδουλου αλλά και προηγούμενων προκαθήμενών της, που «έβλεπαν» ένα διαφορετικό ρόλο για το Άγιο Όρος και ειδικότερα για τη Μονή Βατοπαιδίου στο μέλλον της Ορθοδοξίας. Γι’ αυτό το λόγο η υπόθεση ξεπερνά τον ίδιο τον Εφραίμ και τις ανταλλαγές ακινήτων της Μονής με το Δημόσιο, τις πολιτικές προεκτάσεις τους και το υπαρκτό ή ανύπαρκτο σκάνδαλο πίσω από αυτές. Είναι κοινό μυστικό για όσους γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα γύρω από τις σχέσεις των Εκκλησιών αλλά και τις ισορροπίες στην Ορθοδοξία ότι η Μονή Βατοπαιδίου προοριζόταν να γίνει το νέο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως είχε συμφωνηθεί στις συνομιλίες Χριστόδουλου - Αλέξιου Β' και στο πνεύμα της ελληνορωσικής προσέγγισης Καραμανλή - Πούτιν, στα μέσα της περασμένης δεκαετίας. Οι δύο κεκοιμημένοι ιεράρχες συμφωνούσαν πλήρως στην ισχυροποίη­ση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως συνδετικού κρίκου ανάμεσα στους ομόδοξους χριστιανούς, μακριά από τις αντιπαλότητες ελληνόφωνων και Σλάβων. Πίστευαν ότι ένα αρραγές πανορθόδοξο μέτωπο, που θα εκτείνεται κατά μήκος των συνόρων Δύσης και Ανατολής, ανάμεσα στους ομόθρησκους διαφορετικών δογμάτων και του μουσουλμανικού κόσμου, θα είχε ευεργετικά αποτελέσματα τόσο για τους πιστούς όσο και για τα κράτη στα οποία διαβιούν. Και είχαν την τύχη να συμμερίζονται τις απόψεις τους και οι τότε ηγέτες των δύο χωρών. Η εμπλοκή των ΗΠΑ υπέρ του Φαναρίου Η προσέγγιση των δυο Εκκλησιών, βέβαια, δεν ήταν ευπρόσδεκτο νέο σε αρκετούς, εκκλησιαστικούς και μη, παράγοντες, όπως και το ενδεχόμενο μεταφοράς του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Άγιο Όρος. Σε αυτό το σημείο, οι δεδομένες αντιρρήσεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου συναντούν τη Δύση και συγκεκριμένα τις ΗΠΑ. «Είναι ευλογία που το Πατριαρχείο παραμένει στην Κωνσταντινούπολη ως χριστιανική σταγόνα στο μουσουλμανικό ωκεανό, γιατί έτσι διαφυλάττει τον οικουμενικό του χαρακτήρα», απάντησε επί αμερικανικού εδάφους ο Πα­τριάρχης, όταν ρωτήθηκε από Έλληνα φοιτητή γιατί πρέπει να παραμείνει εκεί ο φάρος της Ορθοδοξίας, λειτουργώντας υπό αντίξοες συνθήκες και αντιμετωπίζοντας καθημερινά τις τουρκικές πιέσεις. Αυτή είναι και η θέση της αμερικανικής διπλωματίας: Το Πατριαρχείο και ο ηγέτης τριακοσίων πενήντα εκατομμυρίων χριστιανών να παραμείνουν εγκλωβισμένοι στην τουρκική επικράτεια. Για τους Έλληνες ορθόδοξους οι συμβολισμοί της παρουσίας του Πατριαρχείου στην Πόλη κοντά στην Αγία Σοφιά είναι μεγάλοι, μεγαλύτερα, ωστόσο, είναι τα γεωπολιτικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών που εξυπηρετούνται. Ένα από τα νέα επιστημονικά πεδία της διπλωματίας είναι η διπλωματία της πίστης, πεδίο το οποίο ενέταξαν στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση και στα ερευνητική ιδρύματα στην Αμερική από τις αρχές του 2000. Η διαλεκτική σχέση θρησκείας και πολιτικής και οι προεκτάσεις της –συμμαχίες, πόλε­μοι, οικονομική εκ­μετάλλευση– δια­τρέχουν τους αιώ­νες, καθορίζουν την ιστορία κρατών και λαών και είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για να αφεθεί στην τύχη από μια υπερδύναμη. Στην ατζέντα του εκάστοτε Αμερικανού προέδρου υπάρχουν συναντήσεις με θρησκευτικούς η­γέτες, από τον Δαλάι Λάμα μέχρι το Μορμόνο εκκλησιαστή του Σολτ Λέικ Σίτι. Και με περίπου δέκα εκατομμύρια ορθόδοξους κατοίκους στις πενήντα πολιτείες, μόνο τυχαίες δεν μπορεί να θεωρηθούν οι συχνές επίσημες επισκέψεις Βαρθολομαίου στην Ουάσιγκτον και οι ανταποδόσεις στο Φανάρι, όπως η πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού αντιπροέ­δρου, Τζο Μπάιντεν, στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης... Η στενή συνεργασία ΗΠΑ - Φαναρίου αποκαλύφθηκε από τα τηλεγραφήματα που διέρρευσαν από το WikiLeaks, όπως η από κοινού απόφαση για περιορισμό της επεκτατικής πολιτικής του Πατριάρχη Ρουμανίας, Δανιήλ. Στην περίπτωση της ελληνορωσικής προσέγγισης και, κυρίως, στο ενδεχόμενο μεταφοράς του Πατριαρχείου στη Μονή Βατοπαιδίου αποδεικνύεται από τη δράση του Αμερικανού προξένου Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με πληροφορίες των «Επικαίρων», η συμβολή του στην «αποκάλυψη» και προβολή του «σκανδάλου» των ανταλλαγών το 2008 ήταν μεγάλη, όπως και η προσωπική σπουδή, ούτως ώστε οι πολιτικές προεκτάσεις της υπόθεσης να ανατρέψουν ακόμη και τα ελληνορωσικά σχέδια, που προέβλεπαν μετεγκατάσταση στην Ουρανούπολη, όπου έγιναν οι ανταλλαγές, στο Άγιο Όρος του Πατριαρχείου, του Πατριαρχικού Ναού και των βιβλιοθηκών, τοποθεσία που δεν αποτελεί άβατο, για να μπορούν να τον επισκέπτονται και οι γυναίκες. Ο ρόλος Εφραίμ και η επίσκεψη στη Μόσχα Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες, η τελευταία επίσκεψη του Εφραίμ στη Μόσχα είχε ως στόχο την αναθέρμανση αυτού του σχεδίου, κάτι που ειπώθηκε στις συναντήσεις του με το Ρώσο πρωθυπουργό, Βλαντιμίρ Πούτιν, και άλλους αξιωματούχους, στο πλαίσιο του προσκυνήματος της Αγίας Ζώνης. Σε αυτό οφείλεται και η οξεία αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας αλλά και του Πατριάρχη Μόσχας, Κυρίλλου, στην προφυλάκιση Εφραίμ. Για το θέμα του Βατοπαιδίου –όχι, βέβαια, το οικονομικοπολιτικό γαϊτανάκι– τα «Επίκαιρα» θα επανέλθουν με μεγάλες αποκαλύψεις.